Məqalələr kataloqu

"Nəhayət onların arxasından elə bir nəsil gəldi ki, onlar namazı buraxdılar; nəfslərinin arzularına uydular..."

Həmd, heç bir şəriki olmayan, yaradan, yaşadan, idarə edən, öldürən, dirildən, hesaba çəkən və eləcə də aləmlərin Rəbbi olan Allaha məxsusdur. Salat, Onun uca Peyğəmbərinə, sevgili müəllimimizə... Salam, o Peyğəmbərin əhli beytinə, səhabələrinə, onun izini təqib edib, onun yolunda ölənlərə.

Müsəlman olmaq və özünü İslama aid etmək, ancaq İslama uyğun praktiki əməllərlə mümkündür. Şüphəsiz ki, Allaha iman etməyin nə demək olduğunu dərk edən bir möminin edəcəyi ilk tövhid əməli namazdır. Peyğəmbərimizin ifadəsiylə: "İman təmənnidən ibarət deyil." Namaz, icrası vacib olan qəlbin, ağılın və əzaların təsdiq etdiyi hərəkətlər bütünüdür. Namaz, möminin ürəyində iz buraxan bir nurdur. İmanın praktik həyata əks olunmasıdır. Bəli, namaz, imanı təmənnidən, nəzəriyyədən, quru sözlərdən qurtarmaq və əmələ çevirməkdir. Rəbbimizə haqqı ilə qul olmaq istəyiriksə, bu həqiqəti yaxşı dərk etməli və gündəlik həyatımıza əks etdirməliyik.

Namazın əhəmiyyətinə dair bir çox əsərlər yazılıb. Lakin hələ də namazlarımız namaz olmayıb, həyatımızdakı təsirini göstərməyib. Bunun səbəbi, əhəmiyyətinin anlaşılmamağından, Allahın istədiyi və Rəsulullahın öyrətdiyi kimi icra edilməməyindən qaynaqlanır. Buna görə istədik ki, "bilinməyənləri" deyil, "edilməyənləri" yenidən xatırladaq.

İbadət qulluqdur. Könüllü qulluq. Bir qulun yaradana təşəkkürü. Onu başqa yaradılmışlardan seçərək insan olaraq yaratdığı üçün, ona ağıl, idrak, vicdan verdiyi üçün Rəbbinə ödədiyi şükür borcudur.

 Allah "Mən cinləri və insanları ancaq Mənə ibadət etmək üçün yaratdım” [51:56] deyir. Deməli sənin yaradılış məqsədin yalnız ibadət etmək üçündür. Sən ancaq bunun üçün yaradılmısan. Bundan başqa hər şey yalandır. Allah səni niyə yaratdığını, səndən nə istədiyini sənə Öz Kitabında, - Qurani Kərim də, - bildirib. Sən də Allahdan nə istədiyini ona duanla, - namaz, - ibadətinlə bildirirsən. Beləcə qul və Rəbb arasında bir bağ qurulmuş olur. Qul qulluğunu icra etdikcə Allah ona yaxınlaşır, onun görən gözü, eşidən qulağı olur…

 Allaha ibadət etmək qəlb işidir. Məcburi deyil. Sənə bir ağıl, iradə verilir və sən seçimini edirsən. İnsan olmağı, qulluq edib, "Əşrəfi məxluqat” olmağı seçirsənsə, Rəbbin bu seçiminə görə səni cənnətinə əbədi sakin olaraq yerləşdirir. "Sonu ölümlü dünyadır, qoy bir az kef edim, onsuz da cənnət də, cəhənnəm də bu dünyadadır” deyib "Əfsəli səfil” olmağı seçirsənsə, Rəbbim söz verdiyi kimi səni cəhənnəm atəşinə atacaq. Amma bununla hər şey bitməyəcək. Bunula hər şey başlayacaq. Orada ölüm yoxdur, əbədi yanmaq var. Orada peşimançılıq bir fayda verməyəcək.

Rəbbimiz bizi örtünməyə çağırır! Bizi təqva libasına bürünməyə, təpədən dırnağa gözəlcə qapanmağa çağırır. Zinət yerlərimizi örtməyə, vücud xətlərimizi bəlli etməyəcək bir şəkildə geyinməyə, baş örtüklərimizi sinəmizə qədər örtməyə çağırır. "Mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyurulmuş şeylərdən çəksinlər, ayıb yerlərini qorusunlar, öz-özlüyündə görünənlər istisna olmaqla, zinətlərini göstərməsinlər; baş örtüklərini yaxalarının üstünə çəksinlər; zinət yerlərini… başqasına göstərməsinlər; gizlətdikləri bəzək şeylərini göstərmək üçün ayaqlarını yerə bərk vurmasınlar. Ey möminlər! Hamınız Allaha tövbə edin ki, nicat tapasınız!” [ən-Nur, 31] 

Allah, bizim örtünməyimizi istəyir. Bizi yaradan, bizi tanıyan və bizi sevən istəyir bunu. Dünyanı var edən, insanı bu dünyaya sakin edən, yeganə nüfuz sahibi, yeganə haqq olan Allah istəyir örtünməyimizi. Allah, qoyduğu qanunların yaşanmasını, Onun əmrlərinə sözsüz itaət etməyimizi istəyir… 

Başında hicab gəzd

Həyat nə qədər həqiqətdirsə, ölüm də bir o qədər həqiqətdir. Fəqət insanların həyatlarına baxsanız dilləri ilə bunu söylədikləri halda, yaşantıları ilə "Həyat həqiqət, amma ölüm yalandır” mesajını verirlər. İşlərinə baxırsınız, heç də bir gün öləcək olan insanın işlərinə bənzəmir. Rəbbimiz bu həqiqəti necə də gözəl ifadə edir: "Elə binalar tikirsiniz ki, sanki içində əbədi qalacaqsınız!” [Şuara; 129]

Mənə elə gəlir ki, öləcəyimizi sadəcə bilirik. Halbuki, bir şeyi bilmək başqa şeydir, ona inanmaq isə başqa şey. Məsələn; eyni imtahana eyni gün müraciət edən iki fərqli tələbəni düşünün. Birinci tələbə imtahan vermək üçün müraciət etdiyi gündən etibarən həyatını dəyişdirir. Artıq ona küçədə o qədər də tez-tez rast gəlmirik. Qoltuğunda kitablar, daima oxuyur, imtahana düşə biləcək suallar və problemlərlə bağlı mütəxəssislərə müraciət edərək hazırlaşır. İkinci tələbə isə, imtahan üçün müraciət etdiyi gündən etibarən həyatına qaldığı yerdən əvvəlki kimi davam edir. Həyatında önəmli bir dəyişiklik olmur. Amma yeri gəldikdə hər iki tələbə də "Mənim filan tarixdə imtahanım var” deyir. Burada diqqət çəkmək istədiyimiz həqiqət budur ki, birinci tələbə imtahana girəcəyinə iman edib, ikinci tələbə isə imtahana girəcəyini sadəcə bilir. Bilmək ilə inanmaq arasındakı fərq budur. Yuxarıdakı misalda, imtahana girəcəyini bilən tələbə ilə imtahana iman edən tələbə arasındakı fərq nədirsə, öləcəyini bilən insan ilə öləcəyinə iman etmiş insan arasındakı fərq də odur. 

 "Niyə varsan?” şəklindəki suala "yox olmaq üçün” şəklində cavab vermək, var olan və yaşanılan hər şeyi bir anda mənasızlaşdırmaq deməkdir. Belə ki, siz bir şey düzəldərsiniz və sizdən soruşarlar: "Bunu niyə düzəltdin?” Cavab verirsiniz: "Yox etmək üçün?” Və ya belə də cavab verirsiniz: "Düzəltmək üçün düzəltdim!” Nəticədə hər iki cavab da olduqca mənasız olur, insanın özünü, həyatı və varlığı tanımadığını, olub bitənlərdən qəflət içində yaşadığını göstərir.

Halbuki, Cənabı Allah Quranı Kərimdə belə buyurur: "O kəslər ki, ayaq üstə olanda da, oturanda da, uzananda da Allahı anarlar. Göylərin və yerin yaradılması haqqında düşünərlər. Rəbbimiz Bunu boş yerə yaratmadın [deyərlər]. Sən Ucasan, bizi atəş əzabından qoru. ” [Ali İmran; 191]

İnsan var olan hər şeyi bir anda necə mənasızlaşdırar? Hər şeyin bir mənası var. Həyatın, ölümün, ağacların, dağların, insanların, heyvanların, dənizlərin və s. Burada bizi maraqlandıran şey ölümdür. Elə hesab edirəm ki, ölümün mənasını dərk etdiyimiz zaman hər şey bir məna qazanacaq. Gəlin, "ölüm bir dirilişdir” cümləsindən çıxış edərək yaşadığımız həyatı və varlıqları nəzərdən keçirməyə başlayaq.

İnsan həyatı daimi bir yürüyüşdədir. Beşikdən məzara səfər halında, səfərdəyik. Önümüzdə uzanan yeddi ayrı mərhələ, yeddi pillə var. Elmdə üstün olanlar yoldakı hər mənzilə bir ad verib. Nəfsimiz bu mərhələlərdən bir-bir keçmədən, özünü ayrı bir varlıq sanmaqdan imtina etmədən səfərini tamamlayıb Haqq ilə bütünləşməz. İnsan yalandadır, ziyandadır, zənndədir. Yeddi pilləni çıxmadıqca həqiqətə çata bilməz.İlk mərtəbənin adı "Nəfsi Əmmarə”dir. Bu korlanmış, çiy və daim başqalarını günahlandıran nəfs mərhələsidir. Çox təəssüf ki, rü boyu bu mərhələdə ilişib qalır. Bu məngənədən xilas ola bilmir. Dünyəvi işlərdən başqa heç nə düşünməyən, pula, iqtidara, mövqeyə tamah edən bir "Mən" zənniylə yaşayan insan bu mövqedədir. Burda olanları dərhal tanıyırsan. Daima başqalarını günahlandırar, tənqid edər, müzakirə edər; dedi-qodu edər və böhtan atar; qətiyyən özlərində qüsur tapmaz; başqalarını mühakimə edər; şübhə, inamsızlıq və qürur iqlimində yaşayarlar. Onları tanımaq çətin deyil. Sən özün də nə vaxtsa bu mərhələdə olduğun və özünü tanıdığın üçün onları da tanıyarsan. Madam ki, insanıq və madam ki, bəşər dediyin çaşar, nəfsi əmmərəyə düşməyənimiz yoxdur. Önəmli olan o çuxurdan tez çıxa bilməkdir.